του Γεωργίου Βλέτσα (αποφοίτου Ιεροδιδασκαλείου Βελλάς Ιωαννίνων)

Την Κυριακή 25 Ιανουαρίου 2004 τελέστηκαν με ξεχωριστή λαμπρότητα και βαθιά συγκίνηση τα εγκαίνια του  ορθόδοξου Ελληνικού ιερού ναού του Αγίου Νικολάου στην Αβάνα της Κούβας.                                                       

Η παρουσία της αυτού  Θειοτάτης   Παναγιότητος του οικουμενικού  Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου και του προέδρου της Κούβας   Φιδέλ Κάστρο, ελάμπρυναν το  ιστορικοθρησκευτικό αυτό γεγονός. Συγχοροστάτησαν  ο Αρχιεπίσκοπος Β. Αμερικής κ.Δημήτριος, ο Μητροπολίτης Κεντρικής Αμερικής-Παναμά κ. Αθηναγόρας, επίσκοποι του Πατριαρχείου, δεκάδες ορθόδοξοι κληρικοί και εκατοντάδες  Έλληνες. Η εξέλιξη αυτή, μόνο ως θαύμα Θεού μπορεί να εξηγηθεί, καθ’ ότι είναι η μοναδική περίπτωση, όπου κατά τη διάρκεια των τελευταίων 45 ετών, επετράπη η ανέγερση νέου ναού στην Κούβα. Ο ιερός ναός του Αγίου Νικολάου  είναι Βυζαντινού ρυθμού και ανεγέρθη σε περίοπτη θέση της παλαιάς Αβάνας, η οποία  προστατεύεται από την  ΟΥΝΕΣΚΟ. Το αξιοσημείωτο είναι ότι το οικόπεδο και οι δαπάνες ανέγερσης  του ναού αποτελούν προσφορά της κυβέρνησης της Κούβας. Η ιερά Μητρόπολη Κ. Αμερικής-Παναμά δια του Μητροπολίτου της κ. Αθηναγόρα, ανέλαβε τον εσωτερικό εξωραϊσμό του ναού και ο ίδιος παρήγγειλε στη Θεσσαλονίκη όλα τα αναγκαία για τον εξοπλισμό του καθώς και τους πολυελαίους. Προσωπικά επισκέφθηκε το εργαστήριό μας  πέντε φορές και παρακολουθούσε την πορεία των εργασιών. Συμμετείχε στη διαμόρφωση των σχεδίων του κεντρικού χορού, των πολυελαίων και των κανδηλιών.                                                                    

Λίγες μέρες πριν τα θυρανοίξια φθάσαμε στην Αβάνα, φιλοξενούμενοι του  παραπάνω Μητροπολίτου, 6 τεχνίτες από τη Θεσσαλονίκη, προκειμένου να τοποθετήσουμε στο ναό  τα παραγγελθέντα που είχαμε φιλοτεχνήσει ο καθ’ ένας. Παράλληλα ζήσαμε ιστορικές και συγκλονιστικές στιγμές. Υπήρχε πολύ μεγάλη προσέλευση εργατών για τον εξωτερικό  καλλωπισμό  του προαύλιου θαυμαστού χώρου καθώς και πυκνές επισκέψεις ανθρώπων για να δουν το ναό από κοντά, σε σημείο που δυσκόλευαν τις εργασίες μας. Συνεργαστήκαμε αρμονικά με τους  Κουβανούς που συμμετείχαν στην ανέγερση  του ναού. Καθημερινά δεχόμαστε την επίσκεψη του ιστορικού της Αβάνας κ. Ευσέβιου Λεάλ, ο οποίος  ανέλαβε το έργο  προσωπικά και επέβλεπε τις εργασίες  στο διάστημα του ενός  έτους που διήρκεσαν ο κ. Λεάλ εξέφρασε την ικανοποίηση και το θαυμασμό του για τον εξωραϊσμό του ναού με Ελληνικά φιλοτεχνήματα. Οι μέρες που έζησα στην Αβάνα, προκειμένου να τοποθετήσω τον κεντρικό χορό και τους πολυελαίους του ναού, δεν ήταν απλά μια εμπειρία ή μια επαγγελματική αποστολή ή ένα προσκύνημα σε ένα μακρινό ορθόδοξο  ναό. Ήταν κατάθεση ψυχής της Ηπειρώτικης τέχνης που υπηρετώ και ανταπόδοση της  εξαιρετικής τιμής του Μητροπολίτη κ. Αθηναγόρα, να μου αναθέσει το σχεδιασμό και την φιλοτεχνία του κεντρικού πολυελαίου (χορού) και των 10 περιμετρικών μικρότερων πολυελαίων και των καντηλιών του ναού με χειροποίητες παραστάσεις.  Έτσι ένιωσα όταν όλα ήταν έτοιμα και άναψαν οι πολυέλαιοι στο ναό. Η Ηπειρώτικη  τέχνη είχε φθάσει στην Καραϊβική θάλασσα για να συντροφεύει να κοσμεί και να φωτίζει τον ιστορικό αυτό ελληνορθόδοξο ναό του Αγίου Νικολάου στην Αβάνα της Κούβα. Και συνέπεσε την ημέρα εκείνη η πρώτη επίσκεψη στο ναό του Παναγιότατου Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου, που με εξέπληξε ευχάριστα καθ’ ότι  εξέφρασε την ικανοποίησή του δια τας υπηρεσίας που παρείχαμε καθένας εις τον τομέα του, ώστε να έχουμε ενώπιων μας το θαυμαστό  αποτέλεσμα. Δεν ήταν μόνο τα καλά λόγια του Παναγιότατου και του σεβαστού Μητροπολίτου κ. Αθηναγόρα, αλλά και όλων των προσκυνητών, κληρικών και λαϊκών που εκφράζονταν αυθόρμητα  και θερμά για όλα τα  έργα της Βυζαντινής εκκλησιαστικής τέχνης που φιλοτεχνήσαμε στη Θεσσαλονίκη και τώρα κοσμούσαν το ναό. Και δεν ήταν τυχαίο αυτό, γιατί ανήκουμε σε ένα λαό ο οποίος παράλληλα με τις βιοποριστικές του ασχολίες ενδιαφέρεται για την αισθητική, τη θρησκευτική και την κοινωνική οργάνωση και πνευματική ζωή. Και ο λαός μας εκφράζει τον καλλιτεχνικό, τον ψυχικό και το θρησκευτικό του κόσμο με τη μουσική, το χορό, κυρίως όμως με ορισμένες εκδηλώσεις της φυσικής του ζωής, όπως: την αρχιτεκτονική, την ξυλογλυπτική, τη ζωγραφική-αγιογραφία, την κατεργασία των μετάλλων, την υφαντική, την κεντητική κ.α. Έτσι η παραδοσιακή τέχνη της ΗΠΕΙΡΟΥ, με την οποία  ο λαός εκφράζει ό,τι το εξαιρετικό ό,τι το ωραίο είναι συνδεδεμένη στενά με διάφορα αντικείμενα καθημερινής χρήσης (έπιπλα, σκεύη, ενδύματα, υφαντά, κοσμήματα κ.α.).

Η Π Ε Ι Ρ Ο Σ   και   Α  Π  Ε  Ι  Ρ  Ω   Τ  Α  Ν

Η Ήπειρος   κατά μία εκδοχή, προέκυψε απ’ το ΑΠΕΙΡΩΤΑΝ. Μία λέξη αρχαιότατη   που δεν αναφέρεται  καν στα λεξικά. Εννοιολογικά  σημαίνει απέραντο κράτος  και  ετυμολογικά παράγεται απ’ το απέριος-άπειρος. Τα αρχαία Ηπειρωτικά νομίσματα(4^ου π.χ.- 1^ου π.χ. αι.)  φέρουν την επιγραφή    ΑΠΕΙΡΩΤΑΝ, δηλαδή των Ηπειρωτών. Το 1980    ξεκινώντας    τη δραστηριότητά μας με τη σύζυγό μου στην Ηπειρώτικη  τέχνη και λόγω της καταγωγής μου από τα Γιάννενα, καθιερώσαμε τη λέξη ΑΠΕΙΡΩΤΑΝ, ύστερα από  έρευνα για τη σημασία  της, ως διακριτικό τίτλο της επιχείρησης που ιδρύσαμε στη Θεσσαλονίκη, συνδέοντάς την με την Ηπειρώτικη τεχνοτροπία   στη μεταλλοτεχνία, θέλοντας να συμβάλλουμε στη διατήρηση και διάδοση του ξεχωριστού  Ηπειρώτικου στοιχείου. Η αγάπη μου για την τέχνη αυτή είχε πλέον γιγαντωθεί. Πριν από χρόνια είχα αρχίσει να συγκεντρώνω παλαιά σκεύη   και παράλληλα να μελετώ τις τεχνοτροπίες επεξεργασίας των μετάλλων και κυρίως  του χαλκού και του ορείχαλκου. Το αρχείο μου εμπλουτίστηκε με παλαιοβυζαντινά αλλά και μεταβυζαντινά  σχέδια και στήθηκε το πρώτο εργαστήριο στον Τρίλοφο της Θεσσαλονίκης. Δε μαθήτευσα σε κάποιο μάστορα, ούτε η οικογένειά μου είχε κάποια σχέση. Ο πατέρας μου ήταν έμπορος  ενδυμάτων κι εγώ απόφοιτος της εκκλησιαστικής παιδαγωγικής ακαδημίας Βελλάς Ιωαννίνων και αργότερα του παιδαγωγικού τμήματος του Αριστοτελείου πανεπιστημίου Θεσ/νικης. Η χαρά της δημιουργίας μας έδινε   δύναμη να φτιάχνουμε πάντα κάτι καινούργιο. Ποτέ επανάληψη το ίδιο σχέδιο. Ευτυχήσαμε  στα 24 χρόνια της πορείας μας να εξοπλίσουμε με φωτιστικά και διακοσμητικά είδη, σπίτια, παραδοσιακούς οικισμούς, διάφορους επαγγελματικούς  χώρους, πολλά ξενοδοχεία, μοναστήρια και εκκλησίες. Ήρθε το 2004 και η τέχνη μας διέσχισε τον Ατλαντικό Ωκεανό. Φθάνοντας στην ΚΟΥΒΑ  έπρεπε να τιμήσει με την παρουσία της στον Άγιο Νικόλαο, τους παλαιούς Γιαννιώτες τεχνίτες και τα υποδείγματά τους, γιατί χάρη σ’ εκείνους η μεταλλοτεχνία  επέζησε και εξελίχτηκε στη σύγχρονη  ζωή. Πράξαμε  το καλύτερο δυνατό. Δε μας το επέτρεπε άλλωστε η καταγωγή μας. Ευχαριστώ κι ευγνωμονώ τη σύζυγό μου, τα παιδιά μου κι όλους τους συνεργάτες μου που συνέβαλαν ώστε να φιλοτεχνηθούν, ο κεντρικός πολυέλαιος, οι δέκα μικρότεροι  και τα καντήλια του ναού με Βυζαντινή θεματογραφία. Εξαιτούμενος τις πατρικές ευχές και ευλογίες του Σεβασμιότατου Μητροπολίτου Κεντρικής Αμερικής –Παναμά και νήσων Καραϊβικής κ. κ, Αθηναγόρα, τον ευχαριστώ θερμότατα για την εξαιρετική τιμή που μου έκανε με την ανάθεση της ιστορικής αυτής για μένα αποστολής, για την αγάπη που περιέβαλε εμένα και την οικογένειά μου καθώς και για τη λαμπρή φιλοξενία του στην  ΑΒΑΝΑ.